آیا شرکت نکردن در انتخابات ترکیه واقعاً جریمه دارد؟!

برخی در فضای مجازی، دلیل مشارکت بالا در انتخابات ترکیه را به “اجباری بودن” مشارکت و بیم از “جریمه مالی” در صورت عدم مشارکت در انتخابات نسبت می‌دهند که این گزاره درست نیست. بله! یک ماده قانونی قدیمی از زمان کمال آتاتورک در ترکیه وجود دارد که مشارکت در انتخابات را امری الزامی می‌داند و 300 لیر (حدود 800 هزار تومان) هم جریمه عدم مشارکت است.

اما این قانون از سه چهار دهه پیش عملا اجرا نمی‌شود و حتی خیلی از شهروندان ترک از جمله قشر جوان از آن بی‌اطلاع هستند. در انتخابات 2018 که از وجود چنین ماده قانونی اطلاع یافتم، از دوستان ترکیه‌ای خود جویا شدم، آن‌هایی که سن و سالی داشتند و در جریان بودند گفتند که وجود دارد ولی عملی نمی‌شود.

دادگاه‌ها متولی اجرای این قانون هستند که به علت مخالفت‌های اجتماعی و سیاسی از دهه‌ها قبل و ناتوانی در رسیدگی به پرونده میلیون‌ها شخصی که شرکت نمی‌کردند، عملا لغو شده و اجرا نمی‌شود. از آن گذشته، مبلغ جریمه هم به گونه‌ای نیست که کسی را مجبور به رای دادن کند و اینقدر ناچیز است که خیلی وقت‌ها برخی رای دهندگان برای حضور در مراکز رای گیری باید خیلی بیشتر از آن هزینه کرایه تاکسی کنند.

کما این که اگر مشارکت بالا به علت ترس از این جریمه ناچیز بود که شخصی که گزینه مطلوب خود را در میان نامزدها نمی‌بیند و تحت اجبار و برای رفع تکلیف در انتخابات شرکت می‌کند، لزوما نباید به کاندیداها رای دهد و رای سفید می‌اندازد؛ اما آمار آرای باطله در انتخابات ترکیه خیلی پایین است.

به عنوان مثال در این دوره حدود یک میلیون رای است که خیلی از آن‌ها سفید نبوده و به علت اشتباهاتی دیگر همچون نوشتن نام چند حزب یا کاندیدا و.. باطله محسوب شده است.

مساله دیگر این که بنا بر قانون انتخابات ترکیه هر شهروندی باید در محل سکونت خود رای دهد و اگر محل سکونت را تغییر دهد باید اطلاع دهد تا در حوزه دیگری بتواند شرکت کند. اما صدها هزار و چه بسا میلیون‌ها شهروند محل زندگی آنها در شهری است و محل کار آنها در شهری دیگر. به عنوان مثال برای کار به استانبول و یا دیگر شهرهای بزرگ می‌آیند که در زمان انتخابات باید به همان محلی که آدرس منزل آنها ثبت شده است، برگردند و رای دهند.

در این خصوص یکی از دوستان که هر ساله برای کار فصلی به استانبول می‌آید می‌گفت که برای من خیلی راحت‌تر است که مبلغ جریمه را پرداخت کنم و برای رای گیری به حوزه انتخابی خود باز نگردم چون حداقل هزار لیر باید هزینه کنم. می‌گفت با این حال شرکت می‌کنم.

در واقع، جدا از عواملی که در یادداشت پیشین ذکر شد، دو قطبی و چند قطبی گسترش یافته در ترکیه میان جریان‌های فکری، سیاسی و قومی مختلف سکولار، اسلامگرا، چپ و راست، کرد و مخالفان و …. نقش خیلی مهمی در کشاندن شهروندان ترکیه به پای صندوق‌های رای دارد.

به هر حال، هواداران این جریان‌ها در نتیجه این چندقطبی‌ها انگیزه مضاعفی برای شرکت در انتخابات پیدا کرده‌اند و عدم حضور را به معنای واگذاری زمین به رقیب یا رقبای خود می‌دانند. این امر در گفتگویی که با چند نفر داشتم، محسوس بود.

البته هستند افرادی که به دلایل مختلفی در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ چه سیاسی چه مذهبی چه نومیدی و غیره. جمعیت این افراد هم حدود ده میلیون نفر از 64 میلیون نفر واجد شرایط رای در این دوره بوده است.

*«جمهوریت» برنده انتخابات ترکیه!