کدام کشور «کاسه شکر جهان» نامیده می‌شود؟

لقب «کاسه شکر جهان» فقط یک عبارت شاعرانه نیست؛ این عنوان زمانی به کشورهایی داده می‌شد که ستون اصلی تولید شکر در جهان بودند و نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری بازار جهانی این ماده‌ی پرکاربرد داشتند. شکر فقط یک شیرین‌کننده ساده نیست، بلکه بخشی از تاریخ اقتصاد، استعمار، تجارت جهانی و حتی سیاست بین‌الملل است.

برای دهه‌های طولانی، کوبا به عنوان «کاسه شکر جهان» شناخته می‌شد. اما امروز این عنوان عملاً به کشور دیگری رسیده است. این تغییر یک‌شبه اتفاق نیفتاد؛ پشت آن قرن‌ها رقابت، سرمایه‌گذاری، انقلاب سیاسی و تغییرات عمیق اقتصادی قرار دارد. این مقاله به عنوان کاسه شکر جهان پرداخته است. با خبرنامه همرا باشید و ببینید منبع این همه شیرین و شکلات جذاب و البته مضر در جهان کدام کشور است!

نقش تاریخی کوبا در صنعت شکر

داستان شکر در کوبا به اوایل قرن شانزدهم برمی‌گردد؛ زمانی که استعمارگران اسپانیایی در سال ۱۵۲۳ کشت نیشکر را به این جزیره وارد کردند. در ابتدا تولید محدود بود و کشاورزی نیشکر به عنوان یک فعالیت فرعی شناخته می‌شد. اما آب‌وهوای گرمسیری کوبا، خاک حاصلخیز و موقعیت جغرافیایی مناسب باعث شد این کشور به‌تدریج به یکی از قطب‌های تولید شکر تبدیل شود.

در قرن هجدهم، کوبا رشدی انفجاری را تجربه کرد. رقابت با هائیتی، که در آن زمان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان شکر جهان بود، نقش مهمی در این جهش داشت. زمین‌داران کوبایی برای افزایش تولید، به شدت به نیروی کار برده متکی شدند؛ واقعیتی تلخ که بخش تاریک تاریخ صنعت شکر را شکل می‌دهد.

بین سال‌های ۱۷۹۰ تا ۱۸۰۵، تولید شکر کوبا بیش از ۱۴۰ درصد رشد کرد. این رشد سریع، کوبا را به بازیگر اصلی بازار جهانی شکر تبدیل کرد و لقب «کاسه شکر جهان» عملاً از همین دوره تثبیت شد.

نقطه اوج و سپس افول کوبا

پس از استقلال، کوبا سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در صنعت شکر انجام داد. کارخانه‌ها نوسازی شدند، تجهیزات پیشرفته وارد شدند و حتی شرکت‌های آمریکایی نقش مهمی در توسعه این صنعت داشتند. در این دوره، شکر ستون فقرات اقتصاد کوبا بود و بخش بزرگی از صادرات کشور را تشکیل می‌داد.

اما نقطه عطف اصلی، انقلاب کوبا بود. پس از این انقلاب، روابط سیاسی کوبا و ایالات متحده به شدت تیره شد. تحریم‌ها، قطع سرمایه‌گذاری خارجی و تغییر ساختار مالکیت صنایع باعث شد تولید شکر کوبا به مرور کاهش یابد. مزارع قدیمی فرسوده شدند، کارخانه‌ها عقب ماندند و نظام اقتصادی جدید نتوانست همان بهره‌وری سابق را حفظ کند.

به مرور، کشوری که زمانی سلطان بلامنازع شکر بود، جایگاه خود را در بازار جهانی از دست داد.

چگونه برزیل به «کاسه شکر جهان» تبدیل شد؟

برزیل خیلی زودتر از کوبا وارد دنیای شکر شده بود. در حدود سال ۱۵۱۶، پرتغالی‌ها کشت نیشکر را به این سرزمین آوردند. آن‌ها، دقیقاً مثل اسپانیایی‌ها در کوبا، شکر را به عنوان یک ابزار استراتژیک برای توسعه اقتصادی و تسلط استعماری می‌دیدند.

وقتی هلندی‌ها کنترل منطقه «پرنامبوکو» را در دست گرفتند، صنعت شکر برزیل سرعت بیشتری گرفت. تکنیک‌های کشاورزی پیشرفته‌تر و سیستم‌های فرآوری بهینه‌تر باعث شدند تولید شکر جهش چشمگیری پیدا کند. البته این توسعه نیز بر پایه نیروی کار برده شکل گرفت و چهره‌ای پیچیده از پیشرفت و رنج انسانی را به جا گذاشت. امروزه بیش از ۹۰ درصد تولید شکر برزیل در مناطق مرکزی و جنوبی این کشور انجام می‌شود. ترکیب چند عامل کلیدی، برزیل را به قدرت شماره یک جهان تبدیل کرده است:

خاک بسیار حاصلخیز

مساحت عظیم زمین‌های کشاورزی

آب‌وهوای ایده‌آل برای کشت نیشکر

سرمایه‌گذاری بلندمدت در زیرساخت‌های کشاورزی

برزیل نه‌ تنها در تولید، بلکه در بهره‌وری و صادرات هم از همه جلوتر ایستاده است.

مصرف شکر در جهان

محبوبیت شکر باعث شده تقاضای جهانی آن همچنان بالا باقی بماند. این ماده تقریباً در همه‌ی صنایع غذایی حضور دارد؛ از نوشیدنی‌های ساده تا پیچیده‌ترین شیرینی‌ها و فرآورده‌های صنعتی.

ایالات متحده یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان شکر در جهان است. هر فرد به طور میانگین بیش از ۱۲۰ گرم شکر در روز مصرف می‌کند. کشورهای اروپایی مانند آلمان، هلند و ایرلند نیز جزو مصرف‌کنندگان بزرگ شکر محسوب می‌شوند. این مصرف بالا، باعث شده تولیدکنندگان بزرگی مانند برزیل همچنان نقش کلیدی در اقتصاد جهانی داشته باشند.

جمع‌ بندی

کوبا زمانی با افتخار لقب «کاسه شکر جهان» را در اختیار داشت، اما تحولات سیاسی و اقتصادی باعث شد این جایگاه را از دست بدهد. از سوی دیگر، برزیل با برنامه‌ریزی طولانی‌مدت، سرمایه‌گذاری پایدار و بهره‌گیری از شرایط طبیعی مناسب، توانست به رهبر بی‌چون‌وچرای صنعت شکر در جهان تبدیل شود.

امروز اگر از «کاسه شکر جهان» صحبت می‌شود، پاسخ روشن است:

برزیل.

این داستان فقط درباره شکر نیست؛ درباره قدرت سیاست، اقتصاد و تصمیم‌هایی است که می‌توانند سرنوشت یک کشور را تغییر دهند.

منبع:خبرنامه