چه مقدار خون در بدن انسان وجود دارد؟

بدن می‌تواند مقداری از دست دادن خون را بدون مشکل مدیریت کند. هنگامی که از دست دادن خون سریع‌تر از آن است که بدن بتواند آن را جایگزین کند ممکن است دچار شوک شود.

در ادامه به میزان خون معمولی بر اساس سن و جنسیت، میزان خون از دست رفته و اثرات از دست دادن خون، نحوه جایگزینی خون از دست رفته و چگونگی تاثیر حجم خون بر تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.

مقدار خون در بدن بر حسب سن و جنسیت افراد
حجم خون از فردی به فرد دیگر متفاوت است. وزن شما، سن و جنسیت تان عواملی هستند که حجم خون کافی را تعیین می‌کنند.

به طور کلی مقادیر معمول خون عبارتند از: در مرد بالغ با وزن حدود ۹۰ کیلوگرم حدود ۵.۷ لیتر یا (به طور متوسط ۷۵ میلی لیتر در کیلوگرم) و در زن با وزن حدود ۷۴ کیلوگرم حدود ۴.۳ لیتر خون (به طور متوسط ۶۵ میلی لیتر در کیلوگرم). هر نوزاد بازای هر ۴۵۳ گرم وزن بدن اش حدود ۷۵ تا ۸۵ میلی لیتر خون در هر کیلوگرم خون دارد. یک کودک بازای هر ۴۵۳ گرم وزن بدن اش ۷۰ تا ۷۵ میلی لیتر خون در هر کیلوگرم دارد. تفاوت جنسیتی در حجم خون تا حد زیادی به این دلیل است که مردان توده بدن بدون چربی بیش تری در مقایسه با بافت چربی بیش‌تر در زنان دارند.

بدن تا چه میزان خون را می‌تواند از دست بدهد؟
با توجه به اهمیت حجم خون در انتقال اکسیژن و مواد مغذی در سراسر بدن، تنظیم دما و محافظت از بدن، از دست دادن خون باید توسط یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مورد ارزیابی قرار گیرد.

برای حداقل از دست دادن خون بدن معمولا می‌تواند حجم خون را بدون تاثیر زیادی جایگزین کند. از دست دادن حجم خون بیش‌تر می‌تواند یک مورد اورژانسی باشد و به مداخلات نجات دهنده مانند انتقال خون نیاز داشته باشد. کالج جراحان آمریکا معیار‌هایی را برای طبقه بندی از دست دادن حجم خون ایجاد کرده است. این طبقه بندی بر اساس یک فرد سالم ۷۰ کیلوگرمی ایجاد شد. سطوح مختلف از دست دادن خون هم چنین شامل علائم و نشانه‌هایی است که احتمالا وجود دارد:

سطح ۱ زمانی رخ می‌دهد که ۱۵ درصد یا کمتر (تقریبا ۷۵۰ میلی لیتر) از حجم خون از دست برود. در آن هنگام ضربان قلب ممکن است کمی افزایش یابد و اغلب تغییری در فشار خون یا تعداد تنفس وجود ندارد.

سطح ۲ زمانی رخ می‌دهد که از دست دادن خون بیش از ۱۵ درصد، اما کم‌تر از ۳۰ درصد (تقریبا ۷۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی لیتر) باشد. اغلب در این سطح ضربان قلب و تعداد تنفس افزایش می‌یابد و روند کاهش فشار خون ممکن است آغاز شود.

سطح ۳ زمانی رخ می‌دهد که کاهش حجم خون بیش از ۳۰ درصد، اما کمتر از ۴۰ درصد (تقریبا ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی لیتر) می‌باشد و معمولا باعث کاهش شدید فشار خون می‌شود و وضعیت ذهنی فرد مانند هوشیاری و توانایی مکالمه شروع به کاهش می‌کند. در آن سطح ضربان قلب و تعداد تنفس نیز بسیار بالاتر از محدوده طبیعی است. زمان پر شدن مجدد مویرگی نیز افزایش می‌یابد. در آن سطح پر شدن مجدد کوچک‌ترین رگ‌های خونی با خون زمان بیش تری می‌برد.

سطح ۴ زمانی رخ می‌دهد که میزان از دست دادن حجم خون بیش از ۴۰ درصد یا بیش از ۲۰۰۰ میلی لیتر باشد. در آن هنگام فشار خون بسیار پایین می‌آید، ضربان قلب و تنفس بسیار بالا می‌رود و وضعیت ذهنی فرد همراه با گیجی، تحریک پذیری و احتمالا بیهوشی خواهد بود. زمان پر کردن مجدد مویرگی در آن سطح نیز بسیار طولانی است.

آزمایش نمونه خون در آزمایشگاه اغلب برای کمک به تعیین میزان از دست دادن خون انجام می‌شود. مقدار اولیه آزمایشگاهی مورد استفاده برای تعیین میزان کاهش حجم خون هموگلوبین است. هموگلوبین پروتئین مهمی است که توسط گلبول‌های قرمز خون حمل می‌شود و اکسیژن را به سراسر بدن منتقل می‌کند.

سطوح هموگلوبین بر اساس جنسیت متفاوت است:

برای یک مرد بالغ محدوده طبیعی هموگلوبین ۱۳.۵ تا ۱۷.۵ گرم در دسی لیتر است.

برای یک زن بالغ محدوده طبیعی هموگلوبین ۱۲.۰ تا ۱۵.۵ گرم در دسی لیتر است.

اگر در فردی سطح هموگلوبین به زیر محدوده قابل قبول کاهش یابد و فردی با هموگلوبین پایین علائمی را که در بالا توضیح داده شد، داشته باشد یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند گزینه‌های درمانی از جمله انتقال خون را در نظر بگیرد.

گزینه‌های درمان از دست دادن خون
چندین مداخله می‌تواند به توقف از دست دادن خون کمک کند. اعمال فشار مستقیم به زخم، فشار بالای زخم با تورنیکه (رگ بند) یا استفاده از دارو‌هایی که به طور خاص برای افزایش لخته شدن طراحی شده اند، همگی روش‌هایی هستند که می‌توانند برای توقف خونریزی مورد استفاده قرار گیرند.

مایعات داخل وریدی یا تزریق پلاسما ممکن است به تثبیت حجم خون در صورتی که به میزان قابل توجهی کاهش یافته باشد کمک کند.

اگر سطح هموگلوبین به شدت کاهش یابد ممکن است نیاز به انتقال خون وجود داشته باشد. این امر ممکن است یک انتقال خون کامل یا یک انتقال گلبول قرمز بسته باشد. هم چنین ممکن است نیاز به تزریق اجزای پلاکت وجود داشته باشد.

بدن چگونه خون بیش تری تولید می‌کند؟
مغز استخوان سلول‌های خونی را در فرآیندی به نام خون سازی می‌سازد. سلول‌های بنیادی در مغز استخوان برای تولید اجزای سلولی خون تمایز می‌یابند:

گلبول‌های قرمز: گلبول‌های قرمز حامل هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را به سلول‌ها می‌رساند و ضایعات دی اکسید کربن را از بین می‌برد.

گلبول‌های سفید: گلبول‌های سفید به محافظت از بدن در برابر عفونت‌های ناشی باکتری ها، ویروس‌ها یا سایر مهاجمان خارجی کمک می‌کنند.

پلاکت ها: پلاکت‌ها بخش مهمی از فرآیند لخته شدن بدن هستند که به منظور پیشگیری نمودن نسبت به از دست دادن خون مورد نیاز است.

سلول‌های موجود در کلیه‌ها نسبت به سطح اکسیژن خون حساس هستند. اگر آن سلول‌ها کاهش را احساس کنند (مانند از دست دادن خون) هورمون اریتروپویتین را ترشح می‌کنند. آن هورمون به مغز استخوان سیگنال می‌دهد تا گلبول‌های قرمز بیش تری بسازد.

آهن برای تولید هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون مورد نیاز است بنابراین، بدن به ذخایر آهن نفوذ می‌کند و میزان جذب آن از رژیم غذایی را افزایش می‌دهد. سایر پیام رسان‌های شیمیایی در بدن به مغز استخوان سیگنال می‌دهند تا پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون بیش تری را در صورت کم شدن آن‌ها تولید کند. با این وجود، هفته‌ها به طول می‌انجامد تا مغز استخوان جایگزین هر جزء سلولی شود. اگر از دست دادن خون خیلی سریع باشد ممکن است نیاز به تزریق خون وجود داشته باشد. پلاسما قسمت مایع خون است. هنگامی که خون از دست می‌رود پلاسما از ذخیره مایع بدن دوباره پر می‌شود. اگر حجم خون از بین برود برای بازگرداندن سطح پلاسما باید مایعات (خوراکی یا داخل وریدی) جایگزین شوند. کلیه‌ها هم چنین برای کاهش از دست دادن مایعات و حفظ حجم پلاسما واکنش نشان می‌دهند. جایگزینی پلاسمت در بدن نسبتا سریع صورت می‌گیرد. برای مثال، یک فرد می‌تواند دو بار در هفته پلاسما اهدا کند به شرطی که ۴۸ ساعت فاصله بین اهدا وجود داشته باشد.

استفاده از حجم خون برای رسیدن به تشخیص
تعیین وضعیت حجم خون می‌تواند بخش مهمی از توانایی ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص و تعیین موثرترین درمان‌ها باشد. حجم خون می‌تواند در بیماری‌های مختلف مانند شوک ناشی از از دست دادن خون یا نارسایی جبران نشده قلبی مهم باشد.

ارزیابی حجم خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

معاینه فیزیکی: شامل ارزیابی مواردی مانند خشکی غشای مخاطی، سرگیجه هنگام ایستادن، فشار خون پایین یا ضربان نبض بالا است. این روش غیر تهاجمی است، اما دقت سطوح حجم خون خاص را ندارد.

هموگلوبین و هماتوکریت: این دو آزمایش خون را می‌توان به سرعت توسط آزمایشگاه یا در اتاق اورژانس انجام داد. هماتوکریت درصد گلبول‌های قرمز خون است.

روش‌های تخصصی‌تر عبارتند از:

نظارت داخلی رگ‌های خونی: یک کاتتر شریان ریوی که کاتتر سوان گانز نیز نامیده می‌شود در رگ‌های خونی بزرگی که به داخل و خارج از قلب و ریه‌ها منتهی می‌شوند وارد می‌شود. این کاتتر می‌تواند فشار‌های مختلف را در رگ‌های خونی اندازه گیری کند و تعیین کند که حجم خون خیلی کم یا زیاد است.

تجزیه و تحلیل حجم خون پزشکی هسته ای: این یک روش تخصصی برای ارزیابی مستقیم حجم خون با استفاده از دستگاه پزشکی هسته‌ای است. این تکنیک کم تهاجمی است، اما دارای مقادیر کمی تشعشع مرتبط با فرآیند آزمایش است. این روش تجزیه و تحلیل حجم خون چهار تا شش ساعت به طول می‌انجامد، اما تکنیک‌های جدیدتر می‌توانند آزمایش را در عرض ۹۰ دقیقه یا کمتر تکمیل کنند.

در صورتی که خونریزی حجم خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد که بتواند باعث ایجاد شوک شود، ممکن است به مداخلات پزشکی مانند انتقال خون نیاز خواهد بود. آزمایشات آزمایشگاهی و معاینه فیزیکی می‌توانند میزان از دست دادن خون و مداخلات مورد نیاز را مشخص کنند.