جمهوری ترکیه صد و یکمین سالگرد تاسیس خود را جشن می گیرد

عصرترکیه – پس از آزادسازی آناتولی از اشغال دشمن، صفحه جدیدی در تاریخ ترکیه گشوده شد و دولت جدید ترکیه با معاهده لوزان که در ۲۴ ژوئیه ۱۹۲۳ امضا شد به ثبت رسید. در ۱۳ اکتبر ۱۹۲۳، ۲ ماه پس از تشکیل دوره دوم مجلس ملی بزرگ ترکیه، آنکارا مرکز حکومت ترکیه شد. اکنون باید نام رژیم فعلی به وضوح بیان می شد و رئیس دولت جدید انتخاب می شد. از سوی دیگر، برخی کشورهای خارجی نیز خواهان این بودند که رژیم دولتی جدید ترکیه پس از  تصویب معاهده لوزان با وضوح بیشتری مشخص شود. استعفای هیأت اجرایی نمایندگان در ۲۷ اکتبر ۱۹۲۳ و ارائه  فهرست کابینه که بتواند اعتماد مجلس را به خود جلب کند نیز از جمله دیگر مسائل پیش رو بود .

مصطفی کمال پاشا که تا آن روز به عنوان رئیس مجلس ملی کبیر ترکیه فعالیت می کرد، غروب ۲۸ اکتبر ۱۹۲۳ دستور داد سفره ای برای دوستانش درعمارت چانکایا آماده کنند. او در این باره می گوید: موقع غذا خوردن گفتم فردا اعلام جمهوری می کنیم. دوستانی که آنجا بودند بلافاصله با نظر من موافقت کردند. غذا را رها کردیم . از همان لحظه به دوستانم مأموریت دادم تا یک برنامه کوتاه  ارائه کنند. به آنها گفتم آقایان من هرگز نیاز نمیبینم  که از همه دوستانم در آنکارا برای تصمیم گیری در مورد اعلام جمهوری دعوت کنم ، چون شکی نداشتم که آنها در واقع و طبیعتاً همان طور فکر می کردند که من فکر می کردم.

در آن شب مصطفی کمال پاشا به همراه عصمت پاشا پیش نویس قانون اصلاح برخی از مواد قانون اساسی ۱۹۲۱ را برای بقای کشور تهیه کردند. پس از سخنرانی او در مجلس بزرگ ملی ترکیه در مورد لایحه حاوی این ماده، اعلام جمهوری با رای تمام ۱۵۸ نماینده حاضر در جلسه ساعت ۲۰:۳۰ پذیرفته شد و اعلامیه جمهوری با صدای “زنده باد جمهوری” تشویق شد.بنابراین، نام سبک مدیریت دولت جدید به وضوح مشخص شد. اکنون با اعلام جمهوری، اصل “حاکمیت بی قید و شرط متعلق به ملت است” در بدیهی ترین شکل خود جایگاه خود را در اداره دولت باز کرد.

پس از آن انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. غازی مصطفی کمال پاشا که در رای گیری مخفی، آرای همه ۱۵۸ نماینده را به دست آورد، از سوی مجلس ملی کبیر ترکیه به عنوان اولین رئیس جمهور دولت جدید ترکیه انتخاب شد. پس از آن مصطفی کمال پاشا بر روی تریبون حاضر شد و سخنانش را اینگونه به پایان رساند : جمهوری ترکیه شاد، موفق و پیروز خواهد بود.

به این ترتیب بحث های مربوط به نام و رژیم دولت به پایان رسید و موضوع ریاست جمهوری حل و  نحوه تشکیل دولت مشخص شد. بر این اساس، رئیس‌جمهور نخست‌وزیر را تعیین می‌کرد و نخست‌وزیر وزرای خود را انتخاب و برای تأیید به رئیس‌جمهور ارائه می‌کرد. با این رویه، نظام پارلمانی جای خود را به نظام حکومتی پارلمانی داد.

مردم ترکیه در شب ۲۹ اکتبر و در ۳۰ اکتبر ۱۹۲۳ اعلان جمهوری را جشن گرفتندو فردا جمهوری ترکیه صد و یکمین سالگرد خود را جشن می گیرد.