اولین گل های رز دنیا چه رنگی بودند؟
وقتی حرف از گل رز به میان می‌آید، در ذهن اکثر ما گل رز قرمز متبادر می‌شود؛ اما جالب است بدانید که عبارت معروف "رزها قرمزند" ازنظر تاریخی نادرست است.
نتایج تحلیل‌های ژنتیکی بر روی گل‌های رز حکایت از آن دارد که اجداد گل رز نه به رنگ قرمز بوده، نه سفید و نه حتی صورتی؛ بلکه به رنگ زرد بوده است. این موضوع احتمالا در آن زمان برای شاعرانی که در جستجوی قافیه‌های عاشقانه بودند، مشکل‌ساز بوده است.
در این تحقیق توصیفی به بررسی اجدادی گل رز پرداخته شده و موارد متعددی ازجمله رنگ و تعداد گلبرگ‌های آن مورد بررسی قرار گرفته است. محققانی که بر روی این تحقیق کار می‌کردند امیدوارند که این اطلاعات در آینده، کار پرورش‌دهندگان رز را برای ترکیب ویژگی‌های مدنظرشان آسان‌تر کند و این تحقیق برای اولویت‌بندی پروژه‌های حفاظتی نیز مفید خواهد بود.
کاهش تنوع گیاهی در گذر زمان
بسیاری از گونه‌های گیاهی روزگاری تنوع به‌مراتب بیشتری داشتند، اما به دلیل تولید بیشتر محصولاتی که انسان‌ها به آن نیاز داشتند و یا قرار داشتن در مکان و زمان مناسب، فقط تعداد معدودی از آن‌ها برای کشاورزی انتخاب شدند.
کشاورزی صنعتی هم این تنوع را به طرز قابل‌توجهی کاهش داده که گرچه ازیک‌طرف باعث افزایش بهره‌وری می‌شود؛ اما از سوی دیگر این گیاهان را در برابر بیماری‌ها و تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرتر می‌کند.
این وضعیت برای گیاهانی مثل گل رز نیز صادق است. همان‌طور که در کشاورزی مواد غذایی، پیدا کردن تنوع باقی‌مانده در طبیعت برای اصلاح نژاد مفید است، این موضوع برای گل رز هم صدق می‌کند. به همین خاطر شناسایی روابط درخت تبارشناسی رزها این فرایند را سریع‌تر و مؤثرتر خواهد کرد.
تبارشناسی گل رز
حالا و در پی تلاش‌های فراوان برای بررسی ژنوم گل‌های رز اطلاعات جدیدی از تاریخچه آن‌ها به دست آمده است؛ جنس Rosa شامل حداقل ۱۴۰ گونه است و حدود ۳۵ هزار رقم (کشت پذیر) از آن‌ها وجود دارد. شاید بیشتر افرادی که گل‌ها را می‌شناسند رزها را بر اساس رنگ یا بو شناسایی کنند، اما پرورش‌دهندگان و گیاه‌شناسان ویژگی‌های دیگری را نیز مدنظر قرار می‌دهند. از آنجا که گل رز ۳۰ درصد از بازار جهانی گل‌های بریده‌شده را تشکیل می‌دهد، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی نیز در این زمینه وجود دارد.
در این راستا تیمی به رهبری پروفسور چائو یو از دانشگاه جنگلداری پکن، نمونه‌هایی از ۸۰ گونه وحشی چینی رز جمع‌آوری کرده و ژنوم کامل گل Rosa persica (که یک گونه کویری است) را ارائه داده‌اند که برخلاف نسخه‌های قبلی، از نظر ژنتیکی هیچ‌گونه خللی ندارد.
این پژوهش این امکان را برای محققان فراهم کرده تا منشأ گیاه‌شناسی، روابط تبار شناختی و تاریخ تکاملی رز را کشف کنند و در ادامه نقشه‌ای برای پرورش آینده این گل‌ها فراهم نمایند.
این محققان معتقدند که توانسته‌اند ویژگی‌های اجدادی گل رز که همه رزهای امروزی از آن منشأ گرفته‌اند را شناسایی کنند. اگر ادعای آن‌ها صحت داشته باشد، اجداد گل‌های رز، زرد و بدون لکه‌های گلبرگ بودند؛ گرچه احتمالاً این گل‌ها در چین رشد می‌کردند.
به‌احتمال‌زیاد این گل‌ها ساختار ساده‌ای داشتند و ویژگی‌هایی ازجمله گلبرگ‌های دو ردیفه شاید نتیجه جهش‌های نادری بوده باشند که توسط انسان‌ها انتخاب و پرورش داده شده‌اند.
برگچه‌های بوته‌های رز احتمالاً به شکل هفت‌تایی بوده است. گل‌های سفید احتمالاً از اولین تغییرات رنگ گل‌های رز بوده‌اند و رزهای قرمز و صورتی بعدها به‌واسطه سلیقه انسان‌ها رواج یافته‌اند.
رزها گیاهانی با قدمت بسیار زیاد هستند و عمر آن‌ها در باغ تنها یک لحظه کوتاه در مقیاس زمانی است. نویسندگان این پژوهش تفاوت‌های میان گونه Banksianae (رزی با گل‌های سفید و زرد) و دیگر گونه‌های رز را به تغییرات جغرافیایی چین نسبت می‌دهند که در نتیجه شکل‌گیری دوباره کوه‌های هیمالیا و در حدود ۲۳ میلیون سال پیش اتفاق افتاده است. این تغییرات موجب کاهش بارندگی و دمای زمین شده و در نتیجه دامنه پراکندگی و جمعیت رزها کاهش یافت؛ اما گونه Banksianae حدود ۲۰۰ هزار سال پیش دوباره بازیابی شد.
محققان همچنین معتقدند که در گذشته تنوع بیشتری از رایحه‌های گل رز وجود داشته؛ اما این تنوع به دلیل تمرکز پرورش‌دهندگان بر روی مقاومت در برابر بیماری‌ها و طول عمر بیشتر گل‌ها در گلدان کاهش‌یافته است.
خیلی‌ها گل‌های رز زرد را سمبل مفاهیمی مثل حسادت و خیانت می‌دانند؛ هر چند که مدت‌هاست گل‌فروش‌ها تلاش می‌کنند تا این ارتباط منفی را از بین ببرند؛ چرا که بحث گل با خیانت در تضاد است؛ مگر آنکه گل‌های زرد رز به موفقیت نسل‌های نوین‌ترشان حسادت کنند.
این تحقیق نشان می‌دهد که ویژگی‌های بسیار زیادی از رزها در طبیعت باقی‌مانده که پرورش‌دهندگان ممکن است بخواهند آن‌ها را دوباره احیا کنند.
منبع: iflscience
