انتخابات ترکیه و نقش عواطف دینی در تبلیغات کاندیداها

فرصت کوتاهی به برگزاری انتخابات ترکیه باقی مانده و کمپین های بزرگ احزاب این کشور، میدانی برای قدرت نمایی گفتمان های سیاسی و فکری است. این روزها، اردوغان و کلیچدار اوغلو، هر کدام به نوعی عواطف دینی مردم ترکیه را مورد خطاب قرار داده اند و شواهد نشان می دهد که دین، هنوز هم در معادلات سیاسی و اجتماعی ترکیه عاملی مهم و تاثیرگذار است.

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه همچنان امیدوار است که با جلب توجه اسلامگرایان، بر صحنه قدرت بماند. اما کلیچدار اوغلو نیز با آن که رهبر یک حزب سکولار و لاییک است، تمایل دارد از ظرفیت رای دین باوران جامعه، بهره بگیرد.

انتشار پوسترهای عظیمی از کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق در کنار زنان و دختران محجبه، نشان داده که حزب جمهوری خلق، می خواهد خانواده های اسلامی را نیز به سوی خود جلب کند.

ما از خدا دستور می‌گیریم ولی آنها…

رجب طیب اردوغان در اغلب سخنرانی های خود، رقیب اصلی اش را با عبارت تحقیرآمیز «بای کمال» مورد خطاب قرار می دهد که معادلی همچون «مستر کمال» است. او می خواهد با استفاده از این صفت منفی، نشان دهد که کلیچدار اوغلو یک چهره مردمی نیست و به عنوان یک ارباب و یک فرد بیگانه با مردم برخورد می کند. اردوغان در چند سال گذشته، آن قدر این عبارت را تکرار کرده که عملاً نیش و قبح آن از بین رفته و حتی کلیچدار اوغلو نیز خیلی وقت ها در سخنرانی هایش، خود را بای کمال می نامد!

اردوغان در تازه ترین سخنرانی، باز هم پای تقابل ارزش های دینی را به میان کشید و گفت:«دار و دسته مستر کمال از کجا دستور می گیرد؟ معلوم است، آنها از تروریست های قندیل دستور می گیرند  و مستقل نیستند. ولی ما، فقط و فقط از جانب خدا دستور می گیریم. این تفاوت اصلی ماست. برادران و خواهران من! حالا که فهمیدید ما از خداوند دستور می گیریم، در انتخابات، باز هم به ما رای دهید و نگذارید کشور به دست کسانی بیفتد که از تروریست های پ.ک.ک دستور می گیرند».

اردوغان در ادامه، باز هم بر مفاهیم و ارزش های دینی تاکید کرده و در مورد راهکارهای اقتصادی مخالفین گفته است: «ای مردم! شما مسلمان و دین دار هستید. اینها می خواهند بروند از خارجی ها پول بگیرند و با پول نزول و بدهی کشور را اداره کنند. آیا شما راضی هستید که این کشور به دست یک مشت نزول خوار اجنبی بیفتد؟»

114 میلیون بازدید برای «من یک علوی هستم»

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق و نامزد اصلی اردوغان، از کردهای زازا و علوی و اهل شهر درسیم است. اهالی درسیم یا تونجلی، همگی علوی هستند و کمال نیز اهل یکی از روستاهای همین شهر کوچک است. اما به خاطر منش فکری و سیاسی سکولار و سوسیال دموکرات حزب خود، هیچگاه نه درباره کرد بودن و نه درباره علوی بودنش، صحبت نکرده است. ولی بالاخره، با مشورت اتاق فکر حزب خود، احتیاط را کنار نهاد و آشکارا اعلام کرد که خود را یک علوی می داند».

هانا لوسیندا اسمیت از تحلیل گران روزنامه بریتانیایی تایمز، پس از انتشار پیام کلیچدار اوغلو درباره علویان و اشاره به این که خود او نیز علوی است، به ترکیه سفر کرد.

او در نوشهیر ترکیه، به دیدار اهالی منطقه حاجی بکتاش رفت که یکی از اصلی ترین کانون های عبادی علویان است. این روزنامه نگار انگلیسی، پس از تحقیق میدانی و گفتگو با اهالی، درباره کلیچدار اوغلو گفت: «نامزد ائتلاف ملت، به شکل رسمی به علوی بودن خود اشاره کرده است. این رویداد مهمی است. بدون تعارف بگویم، کلیچدار اوغلو، یک تابوی عظیم را شکست. حالا دیگر ممکن نیست که اردوغان تنها با اتکا به رای مسلمانان سنی بتواند در این میدان پیروز شود».

او در ادامه نوشته است: «فایل ویدیویی کوتاه کلیچدار اوغلو که  در آن، به شکل ساده و بی پیرایه درباره علوی بودن خود حرف زده، در عرض مدتی کوتاه 114 میلیون بازدید داشت. چنین رویدادی در نوع خود بی سابقه است. من به وضوح دیدم که کمک های مالی دولت و تقسیم مواد غذایی برای فقرا، فقط از محله هایی سر در می آورد که از هواداران سنّی آکپارتی هستند و توزیع کنندگان حواسشان هست که چیزی به خانواده های علوی ندهند!».

نظیره آی یشیلمن از اساتید دانشگاه سلجوق، به روزنامه تایمز گفته است: «قاعدتاً اردوغان به دنبال کسب رای مسلمانان سنی است. اما اگر همه علویان به کلیچدار اوغلو رای دهند، فضا عوض می شود».

اهمیت این سخن استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه سلجوق را زمانی بهتر در می یابیم که به یاد بیاوریم میلیون ها علوی در ترکیه و در دهه های گذشته، هرگز نتوانسته اند در انتخابات، صدای خود را به دیگران برسانند و یا از سیاستمداری بشنوند که خود را علوی می داند و مشکلات آنها را درک می کند.

ولکان ارتیت استاد دانشگاه آدانا نیز معتقد است: «سخنان اردوغان برای مردم ترکیه قدیمی شده است. او همیشه به دنبال اثرگذاری بر عواطف دینی مردم بوده است. اما حالا نسل جوان و نوینی داریم که مطالبات و انتظارات خود را در آینه سخنان اردوغان نمی بیند و نمی خواهد به او رای دهد».

سخن بر سر مسائل دینی در انتخابات ترکیه در حالی بالا گرفته که بکر بوزداغ، وزیر دادگستری کابینه اردوغان به تازگی گفته است:«انتخابات پیش رو، مصاف بین شامپاین به دست ها و سجاده به دست ها است». این سخن بوزداغ بازتاب منفی فراوانی داشت و احمد خاقان سردبیر روزنامه حریت و از حامیان اردوغان در مورد آن نوشت: «چنین نیست که همه اعضای حزب جمهوری خلق و هواداران آن، شراب خوار باشند و چنین نیست که تمام هواداران حزب شما هم اهل سجاده و نماز باشند. با این سخنان تفرقه افکنانه، کار را برای حزب عدالت و توسعه سخت تر نکنید».

آنها شریک ما نیستند، فقط در کنار ما هستند

یکی دیگر از موضوعات دینی مرتبط با انتخابات ترکیه، موضوع شراکت اردوغان با یک حزب اسلامی – کُردی به نام حداپار یا «حزب آرمان حُر» است. این حزب در گذشته، بخشی از یک تشکیلات مخفی و غیرقانونی به  نام حزب الله ترکیه بوده که اقدامات تروریستی و مجرمانه فراوانی انجام داده است.

اغلب سران این گروه زندانی شدند و برخی از آنها نیز به خارج از کشور گریختند. اما حالا چند سالی است که حزبی به نام حداپار تاسیس کرده اند و در ائتلاف جمهور، از اردوغان حمایت می کنند.

با توجه به بدنام بودن این گروه، سخنان حاشیه ای فراوانی در رسانه ها منتشر شد. کار به جایی رسید که چند تن از نمایندگان برجسته و مشهور آکپارتی اعلام کردند: «حداپار شریک ما نیست و فقط در کنار ماست و حمایت می کند!» این موضع نمایندگان آکپارتی، موجب آزردگی خاطر سران حداپار شد. سلیمان سویلو وزیر کشور نیز اعلام کرد: «من همه چیز را بررسی کردم. نشانی از ارتباط حداپار و حزب الله ندیدم».

در پایان باید گفت، دین و باورهای دینی از مهمترین نشانه های هویتی و فرهنگی مردم ترکیه است و حالا هر دو جناح حاظر در انتخابات قصد دارند برای رسیدن به پیروزی، از این ظرفیت عظیم، استفاده کنند.