آنچه جرم گوش درباره سلامتی ما آشکار می‌کند

جرم گوش که معمولاً نارنجی و چسبناک است، موضوعی نیست که دلمان بخواهد درموردش صحبت کنیم. اما برخلاف تصور ما، دانشمندان به این ماده توجه زیادی می‌کنند؛ چرا که حامل اطلاعات مهمی درباره سلامتی است. آن‌ها تلاش می‌کنند ازطریق بررسی جرم گوش، نشانه‌هایی از بیماری‌هایی مثل سرطان، مشکلات قلبی، یا بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۲ پیدا کنند.

به گزارش زومیت، جرم گوش که سرومن (cerumen) نیز نامیده می‌شود، از ترشحات دو نوع غده به وجود می‌آید که روی دیواره کانال گوش خارجی قرار دارند: غدد مومی گوش و غدد سباسه. وقتی این ترشحات خارج می‌شوند، با موهای داخل گوش، سلول‌های مرده و ذرات دیگر ترکیب می‌شوند و به مرور به همان جرم گوش مومی‌شکل و چسبناکی تبدیل می‌شوند که همه با آن آشنا هستیم.

زمانی که جرم گوش در کانال گوش تشکیل می‌شود، به‌وسیله‌ی سازوکاری شبیه نوار نقاله به سمت بیرون گوش حرکت داده می‌شود و در طول این مسیر به سلول‌های پوستی داخل گوش نیز می‌چسبد. این حرکت با سرعتی حدود یک بیستم میلی‌متر در روز انجام می‌شود.

شرح: ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا جرم گوش که در کانال گوش تشکیل شده به گوش خارجی برسد.

هدف اصلی جرم گوش هنوز مورد بحث است، اما احتمالاً وظیفه اصلی آن حفظ تمیزی و روان‌سازی کانال گوش است. جرم گوش همچنین به‌عنوان تله عمل می‌کند و مانع از ورود باکتری‌ها، قارچ‌ها و مهمانان ناخوانده دیگری همچون حشرات به داخل سر می‌شود.

به‌دلیل ظاهر غیرقابل تحمل آن، جرم گوش کمتر موردتوجه پژوهشگرانی قرار گرفته است که روی ترشحات بدن مطالعه می‌کنند، اما به تازگی محققان بیشتر روی مطالعه جرم گوش تمرکز کرده‌اند، زیرا متوجه شده‌اند جرم گوش می‌تواند اطلاعات زیادی درمورد فرد بدهد. برای مثال، بیشتر افراد اروپایی یا آفریقایی‌تبار دارای جرم گوش مرطوب هستند که رنگی زرد یا نارنجی دارد و چسبناک است. اما ۹۵ درصد از افراد آسیای شرقی دارای جرم گوش خشک هستند که رنگ آن خاکستری و غیرچسبناک است.

ژنی به نام ABCC11 وجود دارد که تعیین‌کننده این موضوع است که جرم گوش خشک یا مرطوب تولید شود. همین ژن همچنین تعیین می‌کند که آیا زیر بغل فرد بو بدهد یا نه. حدود ۲ درصد از افراد (که معمولاً جرم گوش خشک دارند) نسخه‌ای از این ژن را دارند که باعث می‌شود زیر بغلشان بوی بد ندهد. با‌این‌حال، شاید مفیدترین کشفیات مربوط به جرم گوش رازهایی باشد که جرم گوش می‌تواند درباره سلامتی ما آشکار کند.

سرنخ‌های مهم
در سال ۱۹۷۱، نیکولاس ال. پتراکیس، استاد دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو، متوجه شد احتمال مرگ براثر سرطان سینه در زنان سفیدپوست، آفریقایی-آمریکایی و آلمانی در ایالات متحده که همگی دارای جرم گوش مرطوب بودند، تقریباً چهار برابر بیشتر از زنان ژاپنی و تایوانی دارای جرم گوش خشک بود.

در جرم گوش افراد مبتلا به بیماری منییر مقدار سه اسید چرب خاص کمتر از افراد سالم است

در سال ۲۰۱۰، محققانی از ژاپن آزمایشی انجام دادند. آن‌ها خون ۲۷۰ زن مبتلا به سرطان سینه و ۲۷۳ زن سالم را بررسی کردند. زنانی که به سرطان سینه مبتلا بودند، احتمال بیشتری داشت که ژن مربوط به تولید جرم گوش مرطوب را داشته باشند.

نتیجه‌ی تحقیقاتی که سال ۲۰۱۰ انجام منتشر شد، هنوز مورد بحث است. مطالعات بزرگ‌تری که در کشورهای آلمان، استرالیا و ایتالیا انجام شده، نشان داده‌اند تفاوتی در خطر ابتلا به سرطان سینه بین افرادی که جرم گوش مرطوب دارند و کسانی که جرم گوش خشک دارند، وجود ندارد. البته باید توجه داشت تعداد افرادی که در این کشورها جرم گوش خشک دارند، بسیار کم است.

آنچه بیشتر مورد تایید قرار گرفته است، ارتباط میان برخی بیماری‌های سیستمیک و موادی است که در جرم گوش یافت می‌شود. به‌عنوان مثال، بیماری ادرار شربت افرا، نوعی اختلال ژنتیکی نادر است که مانع از تجزیه برخی اسیدهای آمینه موجود در غذا در بدن می‌شود. این موضوع منجر به تجمع ترکیبات فرار در خون و ادرار می‌شود که باعث ایجاد بوی خاص شربت افرا در ادرار می‌گردد.

دانشمندان امیدوارند سرنخ‌هایی که در جرم گوش پیدا می‌شود، بتواند به درمان بیماری منییر منجر شود.

مولکولی به نام سوتولون مسئول بوی خاص ادرار در بیماری ادرار شربت افرا است و این مولکول می‌تواند در جرم گوش افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، هم وجود داشته باشد. این کشف به این معناست که ممکن است پزشکان بتوانند با آزمایشی ساده ازطریق گرفتن نمونه‌ای از جرم گوش، این بیماری را تشخیص دهند. این روش ساده‌تر و ارزان‌تر از آزمایش ژنتیکی است. حتی شاید اصلاً نیازی به آزمایش ژنتیکی نباشد.

رابی آن موسی، شیمی‌دان محیط زیست، می‌گوید بوی جرم گوش نوزادان مبتلا به بیماری ادرار شربت افرا دقیقاً شبیه بوی شربت افرا است، به‌طوری‌که در ۱۲ ساعت اول پس از تولد نوزاد، اگر این بوی خاص را استشمام کنید، می‌فهمید نوزاد به این اختلال متابولیک ژنتیکی دچار است.

پژوهشگران در جرم گوش ۲۷ ترکیب خاص را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند به‌عنوان اثر انگشت بیولوژیکی برای تشخیص سرطان استفاده شود

کووید-۱۹ نیز گاهی اوقات ازطریق جرم گوش قابل تشخیص است و همچنین می‌توان ازطریق جرم گوش فهمید که فرد دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ دارد. تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که شاید بتوان ازطریق جرم گوش متوجه شد که فرد به نوع خاصی از بیماری قلبی مبتلا است، هرچند هنوز تشخیص این بیماری ازطریق آزمایش خون راحت‌تر است.

بیماری منییر مشکلی در گوش داخلی است که باعث سرگیجه و از دست دادن شنوایی می‌شود. علائم این بیماری می‌تواند خیلی سخت و ناتوان‌کننده باشد و فرد مبتلا ممکن است دچار تهوع شدید و سرگیجه شود. این شرایط به‌قدری سخت است که فرد نمی‌تواند رانندگی کند یا تنهایی جایی برود. درنهایت، شنوایی فرد در گوش مبتلا به‌طور کامل از بین می‌رود.

موسی و تیمش کشف کردند که در جرم گوش افرادی که به بیماری منییر مبتلا هستند، مقدار سه اسید چرب خاص کمتر از افراد سالم است. این اولین بار است که برای بیماری منییر شاخص زیستی پیدا شده است. این بیماری اغلب با رد احتمال ابتلا به سایر مشکلات پزشکی تشخیص داده می‌شود و تشخیص آن ممکن است سال‌ها طول بکشد. شاید در آینده پزشکان بتوانند با آزمایش جرم گوش، بیماری منییر را سریع‌تر تشخیص دهند.

موسی توضیح می‌دهد جرم گوش می‌تواند به شناسایی بیماری‌هایی کمک کند که تشخیصشان با استفاده از مایعات بدن معمول مانند خون، ادرار یا مایع نخاعی سخت است. این بیماری‌ها معمولا نادر هستند و به همین دلیل تشخیص آن‌ها مدت زیادی طول می‌کشد.

اما چه عاملی موجب می‌شود جرم گوش به منبع ارزشمندی از اطلاعات مرتبط با سلامت تبدیل شود؟ نکته کلیدی این است که ترشحات مومی گوش منعکس‌کننده واکنش‌های شیمیایی درونی بدن، یعنی فرایند متابولیسم فرد، هستند.

نلسون روبرتو آنتونیوسی فیلهو توضیح می‌دهد بسیاری از بیماری‌ها در موجودات زنده مربوط به متابولیسم هستند که به فرآیندهای شیمیایی در بدن مربوط می‌شود. او مثال‌هایی مانند دیابت، سرطان، پارکینسون و آلزایمر را برای این نوع بیماری‌ها ذکر می‌کند.

در بیماری‌های متابولیکی، میتوکندری‌ها (ارگانل‌های سلولی که مسئول تولید انرژی در بدن هستند) به‌طور غیرعادی عمل می‌کنند. در سلول‌های سالم، میتوکندری‌ها چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها را به انرژی تبدیل می‌کنند، اما در بیماری‌ها این میتوکندری‌ها ممکن است مواد شیمیایی متفاوتی تولید کنند و حتی ممکن است تولید برخی مواد را متوقف کنند.

پژوهشگران آزمایشگاه آنتونیوسی فیلیو متوجه شده‌اند در جرم گوش بیشتر از سایر مایعات بدن مانند خون، ادرار، عرق و اشک‌ مواد شیمیایی مختلف وجود دارد. بروس کیمبل توضیح می‌دهد که جرم گوش به‌طور لحظه‌ای تغییر نمی‌کند. بنابراین، این امکان وجود دارد که از جرم گوش برای ثبت تغییرات بلندمدت در متابولیسم بدن استفاده شود.

تشخیص پیچیده
آنتونیوسی فیلیو و تیمش درحال ساخت ابزاری به نام «سرومنوگرام» هستند که می‌تواند با بررسی جرم گوش، تشخیص دهد که آیا فرد به نوع خاصی از سرطان مبتلا است یا نه.

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹، تیم آنتونیوسی فیلیو از نمونه‌های جرم گوش ۵۲ فرد مبتلا به سرطان‌هایی مانند لنفوم، کارسینوم و لوسمی جمع‌آوری کردند. نمونه‌هایی از ۵۰ فرد سالم نیز جمع‌آوری شد. سپس این نمونه‌ها را با روشی مورد بررسی قرار دادند که با دقت بالایی ترکیبات آلی فرار موجود در نمونه‌ها را شناسایی می‌کرد.

محققان متوجه شدند ۲۷ ترکیب خاص در جرم گوش وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان اثر انگشت برای تشخیص سرطان استفاده شود. این ترکیب‌ها به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که تیم تحقیقاتی فقط براساس مقدار این ترکیب‌ها در جرم گوش می‌تواند با دقت ۱۰۰ درصد پیش‌بینی کند که آیا فرد به سرطان مبتلا است یا نه. جالب این که این آزمایش نمی‌تواند تمایزی بین انواع سرطان‌ها (مثل لنفوم، کارسینوم و لوسمی) ایجاد کند که این نشان می‌دهد این ترکیب‌ها ممکن است به‌طور مشترک توسط سلول‌های سرطانی یا به‌عنوان واکنشی به آن‌ها از انواع مختلف سرطان تولید شوند.

آنتونیوسی فیلیو توضیح می‌دهد که اگرچه سرطان انواع مختلفی دارد، ازنظر فرآیندهای شیمیایی در بدن، سرطان پروسه بیوشیمیایی واحدی است. براین‌اساس، ممکن است بتوان فقط با بررسی ترکیبات آلی فرار سرطان را در هر مرحله از پیشرفت تشخیص داد.

تیم تحقیقاتی در ابتدا ۲۷ ترکیب آلی را شناسایی کرده بود، اما حالا تمرکزشان روی برخی از این ترکیب‌هاست که به‌طور خاص توسط سلول‌های سرطانی تولید می‌شوند، زیرا این ترکیب‌ها نشان‌دهنده متابولیسم خاص سلول‌های سرطانی هستند.

در مطالعاتی که هنوز منتشر نشده‌ است، آنتونیوسی فیلیو و همکارانش نشان داده‌اند سرومنوگرام می‌تواند اختلالات متابولیکی را که در مراحل پیش‌سرطانی رخ می‌دهند، شناسایی کند.

وقتی سرطان‌ در مرحله اول شناسایی شود، نرخ درمان و بهبودی آن‌ تا ۹۰ درصد است. بنابراین، اگر بتوان مراحل پیش‌سرطانی را شناسایی کرد (قبل از این که سرطان به‌طور کامل شکل بگیرد)، احتمال موفقیت در درمان بسیار بیشتر خواهد بود.

جرم گوش قبل از ورود باکتری‌ها و قارچ‌ها به داخل بدن، آن‌ها را گرفتار کرده و مانع از ورودشان به سر می‌شود.

گروه تحقیقاتی درحال بررسی این موضوع است که آیا تغییرات متابولیکی که براثر شروع بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر رخ می‌دهد، می‌تواند توسط دستگاهی که برای تشخیص بیماری‌ها ازطریق جرم گوش طراحی شده، شناسایی شوند یا نه. البته این تحقیق هنوز در مراحل ابتدایی است.

پژوهشگران امیدوارند در آینده جرم گوش در بیمارستان‌ها به منظور تشخیص بیماری‌ها بررسی شود

آنتونیوسی فیلیو امیدوار است در آینده سرومنوگرام به آزمایش روتین پزشکی تبدیل شود که هر شش ماه یکبار انجام شود. با استفاده از مقدار کمی جرم گوش، این آزمایش می‌تواند بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان، پارکینسون و آلزایمر را همزمان تشخیص دهد و تغییرات متابولیکی ناشی از سایر بیماری‌ها را نیز بررسی کند. بیمارستان آمارال کاروالیو در برزیل به‌تازگی سرومنوگرام را به‌عنوان یکی از روش‌های تشخیص و پیگیری درمان سرطان به کار گرفته است.

موسی امیدوار است تحقیقاتش روزی به افراد مبتلا به بیماری مینییر که درمانی برای آن وجود ندارد، کمک کند. او قصد دارد ابتدا آزمایش خود را روی تعداد بیشتری از بیماران در کلینیک انجام دهد تا آن را تأیید کند، سپس آزمایشی تولید کند که پزشکان از آن در مطب‌های خود برای تشخیص استفاده کنند.

تیم موسی درحال ساخت کیت آزمایشی است که شبیه کیت‌های تست کووید-۱۹ است که در داروخانه‌ها قابل خریداری هستند. هدف این است که آزمایشی مشابه برای بیماری‌های خاص مانند بیماری مینییر ایجاد کنند.

درک جرم گوش
موسی توضیح می‌دهد که همین مشاهده که سطح سه اسید چرب در مقایسه با جرم گوش طبیعی خیلی کم است، می‌تواند سرنخ‌هایی به ما بدهد که ارزش بررسی بیشتر دارند. او می‌گوید: «این موضوع شاید به ما کمک کند متوجه شویم علت بیماری چیست یا حتی راه‌هایی برای درمان آن پیدا کنیم».

موسی می‌گوید هنوز به تحقیقات پایه‌ای زیادی نیاز است تا ترکیب شیمیایی جرم گوش سالم و طبیعی به‌خوبی شناخته شود و مشخص گردد ترکیب آن در شرایط بیماری چگونه تغییر می‌کند. اما او امیدوار است روزی برسد که جرم گوش همانند آزمایش خون به‌طور روتین در بیمارستان‌ها به منظور تشخیص بیماری‌ها بررسی شود. او می‌گوید: «جرم گوش محیط بسیار مناسبی برای مطالعه است، چون سرشار از چربی است و بسیاری از بیماری‌ها به دلیل اختلال در سوخت‌وساز چربی‌ها به وجود می‌آیند.»

پردیتا باران، متخصص طیف‌سنجی جرمی در دانشگاه منچستر روی مولکول‌هایی که در بدن ما هستند تحقیق می‌کند تا ببیند آیا این مولکول‌ها می‌توانند برای تشخیص بیماری‌ها به کار بروند یا نه. او هم موافق است که ازنظر تئوری منطقی است که جرم گوش می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره بیماری‌ها بدهد، چون این ماده هم مثل خون یا بزاق می‌تواند نشانه‌هایی از سلامت یا بیماری بدن را در خودش داشته باشد. باران می‌گوید: «ترکیبات موجود در خون معمولاً محلول در آب هستند، در‌حالی‌که جرم گوش ماده‌ای سرشار از چربی است و چربی‌ها با آب سازگار نیستند. بنابراین، اگر فقط خون را مطالعه کنید، تنها نیمی از واقعیت را خواهید دید. چربی‌ها مانند علامت‌های هشدار اولیه عمل می‌کنند؛ آن‌ها اولین مولکول‌هایی هستند که تغییر می‌کنند.»