سوختگی با بخار یکی از رایج‌ترین انواع سوختگی‌های خانگی است که معمولا در حین آشپزی یا استفاده از وسایل گرمایشی رخ می‌دهد.
به گزارش همشهری آنلاین، اگر تا به حال هنگام باز کردن درِ قابلمه یا استفاده از بخارشوی دچار سوختگی شده‌اید، حتماً می‌دانید که این نوع آسیب چقدر می‌تواند دردناک باشد. درمان خانگی سوختگی با بخار در مراحل اولیه می‌تواند از عفونت، تاول و جای زخم جلوگیری کند.
در این مقاله با روش‌های اصولی و ایمن برای تسکین و مراقبت از سوختگی با بخار آشنا می‌شوید.
سوختگی با بخار چیست و چرا مهم است؟
سوختگی با بخار زمانی رخ می‌دهد که بخار داغ ناشی از آب جوش یا مایعات گرم با پوست تماس پیدا کند. برخلاف سوختگی‌های خشک (مثل تماس با اجسام داغ)، بخار به لایه‌های عمقی‌تر پوست نفوذ کرده و ممکن است آسیب شدیدتری ایجاد کند.
اگر بلافاصله و درست رسیدگی نشود، می‌تواند باعث تاول، عفونت یا حتی باقی‌ماندن جای زخم شود.
علائم سوختگی با بخار
سوختگی با بخار بسته به شدت تماس می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد. علائم رایج عبارت‌اند از:
قرمزی پوست: اولین واکنش بدن به حرارت؛
درد و سوزش: ممکن است بلافاصله یا با کمی تأخیر ظاهر شود؛
تورم: واکنش التهابی طبیعی بدن؛
تاول: در سوختگی درجه دو شایع است؛
پوسته‌پوسته شدن یا تغییر رنگ پوست: در مراحل بهبود ممکن است دیده شود.
نکته: در صورتی که پوست به رنگ سفید، سیاه یا قهوه‌ای سوخته درآید یا حس خود را از دست بدهد، احتمال سوختگی عمیق و جدی وجود دارد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
دلایل و عوامل شایع سوختگی با بخار
باز کردن ناگهانی در قابلمه یا زودپز؛
استفاده نادرست از بخارشوی یا اتو بخار؛
تماس اتفاقی با بخار کتری یا سماور؛
نگهداری نادرست مواد غذایی یا نوشیدنی‌های داغ.
درمان خانگی سوختگی با بخار
درمان خانگی سوختگی با بخار می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. دور کردن منبع حرارت: اولین اقدام، قطع تماس با بخار داغ است.
۲. خنک کردن ناحیه سوخته:
محل سوختگی را فوراً زیر آب خنک (نه یخ!) به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قرار دهید.
این کار باعث کاهش حرارت پوست و جلوگیری از پیشرفت آسیب می‌شود.
۳. پاک‌سازی آرام:
ناحیه سوخته را با آب و صابون ملایم به‌آرامی تمیز کنید.
از مالش شدید پرهیز کنید.
۴. استفاده از کمپرس سرد:
در صورت درد یا تورم، از پارچه خنک و مرطوب استفاده کنید.
۵. پوشاندن ناحیه با پانسمان استریل:
از گاز استریل غیرچسبنده برای محافظت استفاده شود.
از کرم‌های آنتی‌بیوتیک در صورت لزوم استفاده کنید.
۶. استفاده از ژل آلوئه‌ورا:
آلوئه‌ورا خاصیت ضدالتهابی و ترمیمی دارد.
بهتر است از ژل طبیعی استفاده شود.
مراقبت‌های روزانه پس از سوختگی
برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عفونت:
ناحیه سوخته را خشک و تمیز نگه دارید؛
از خاراندن یا ترکاندن تاول‌ها خودداری کنید؛
مصرف مایعات را افزایش دهید؛
غذاهای سرشار از ویتامین C و پروتئین مصرف کنید (مثل مرکبات و تخم‌مرغ)؛
در معرض آفتاب قرار نگیرید؛ نور خورشید روند ترمیم پوست را کند می‌کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در موارد زیر بهتر است از خوددرمانی صرف‌نظر کرده و به پزشک مراجعه کنید:
سوختگی در نواحی حساس مانند صورت، دست، پا یا ناحیه تناسلی؛
بروز علائم عفونت (قرمزی بیش از حد، چرک، تب)؛
تاول‌های بسیار بزرگ یا درد شدید؛
ناتوانی در حرکت عضو آسیب‌دیده؛
اگر فرد آسیب‌دیده کودک، سالمند یا دارای بیماری زمینه‌ای است.
راهکارهایی برای جلوگیری از سوختگی با بخار
برای پیشگیری از سوختگی با بخار، بهتر است هنگام باز کردن درِ قابلمه یا زودپز از دستکش‌های ضخیم استفاده کنید و همیشه جهت بخار را از بدن خود دور نگه دارید. وسایلی مانند بخارشوی و اتو را باید دور از دسترس کودکان قرار داد.
همچنین از پر کردن بیش از حد ظروف حاوی مایعات داغ خودداری کرده و به‌طور مرتب کتری یا سماور را از نظر نشت بخار بررسی کنید.
مراقبت سریع، کلید درمان مؤثر
سوختگی با بخار ممکن است ناگهانی و دردناک باشد، اما اگر به‌درستی و سریع به آن رسیدگی شود، اغلب بدون عارضه جدی بهبود می‌یابد.
استفاده از روش‌های خانگی اصولی مانند آب خنک، ژل آلوئه‌ورا و پوشش مناسب پوست می‌تواند روند درمان را تسریع کند. اگر علائم شدید یا غیرعادی مشاهده کردید، مراجعه به پزشک ضروری است.
