۵ خاصیت شگفت انگیز کشک برای سلامتی
در سالهای اخیر، تحقیقات علمی متعددی به بررسی ترکیبات و فواید کشک پرداختهاند که بسیاری از باورهای سنتی را تأیید کرده و ابعاد جدیدی از خواص این ماده غذایی را آشکار ساختهاند.
کشک، یکی از قدیمیترین فرآوردههای لبنی در فرهنگ غذایی ایران و برخی کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی، همواره جایگاه ویژهای در سفرههای سنتی داشته است.
این ماده غذایی که از تغلیظ دوغ یا ماست به دست میآید، نه تنها به عنوان یک چاشنی و پایه غذایی در dishesهایی مانند کشک بادمجان و آش کشک استفاده میشود، بلکه به دلیل خواص غذایی منحصربهفردش مورد توجه متخصصان تغذیه قرار گرفته است.
ترکیبات غذایی کشک
کشک منبع غنی از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامینهای گروه B (به ویژه B ۱۲ و ریبوفلاوین)، ویتامین D (در انواع غنیشده) و پروبیوتیکهای طبیعی است. پروتئین موجود در کشک از نوع باکیفیت و حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری است که آن را به یک منبع پروتئینی کامل تبدیل میکند. همچنین، فرآیند تخمیر در تولید کشک باعث ایجاد پپتیدهای زیستفعال و اسیدهای آمینه خاصی میشود که خواص سلامتبخش آن را افزایش میدهند.
فواید کشک بر پایه شواهد علمی
۱. تقویت سیستم ایمنی و خاصیت آنتیاکسیدانی
پروتئینهای خاص موجود در کشک، به ویژه پپتیدهای ناشی از تخمیر، میتوانند سیستم ایمنی بدن را تحریک کنند. مطالعات نشان میدهند که این پپتیدها میتوانند فعالیت ماکروفاژها و سایر سلولهای ایمنی را افزایش دهند. همچنین، کشک حاوی ترکیباتی مانند گلوتاتیون پیشساز و اسید آمینه سیستئین است که در تولید آنتیاکسیدان ارزشمند گلوتاتیون در بدن نقش دارند. گلوتاتیون یکی از قویترین آنتیاکسیدانهای درونساز بدن است که به خنثیسازی رادیکالهای آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو کمک میکند. کاهش استرس اکسیداتیو، به نوبه خود، از آسیب سلولی جلوگیری کرده و ممکن است در پیشگیری از بیماریهای مزمن نقش داشته باشد.
۲. نقش در سمزدایی و پیشگیری از سرطان
برخی ترکیبات زیستفعال در کشک، مانند اسید لینولئیک کنژوگه (CLA) و پپتیدهای خاص، در مطالعات آزمایشگاهی نشان دادهاند که میتوانند به خنثیسازی و دفع برخی عوامل سرطانزا کمک کنند. مکانیسم احتمالی، از طریق فعالسازی آنزیمهای سمزدایی فاز II در کبد و نیز اتصال به برخی مواد سمی و تسهیل دفع آنهاست. البته باید توجه داشت که این اثرات بیشتر در مطالعات سلولی و حیوانی مشاهده شده و برای تأیید قطعی در انسان به تحقیقات بیشتری نیاز است. با این حال، گنجاندن کشک به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سرشار از آنتیاکسیدان میتواند یک راهبرد مفید در رویکرد کلی پیشگیری از سرطان باشد.
۳. بهبود عملکرد شناختی و کاهش اثرات استرس
کشک سرشار از تریپتوفان، پیشساز سروتونین (هورمون احساس خوب) است. سروتونین نه تنها بر خلقوخو، بلکه بر خواب و شناخت نیز تأثیر میگذارد. همچنین، وجود ویتامینهای گروه B به ویژه B ۱۲ و فولات برای سلامت عصبی و عملکرد شناختی ضروری است. برخی تحقیقات اولیه نشان میدهند که رژیمهای غذایی حاوی پروبیوتیکها (مانند کشک) ممکن است از طریق محور روده-مغز، بر کاهش هورمون استرس (کورتیزول) و بهبود پاسخ به استرس تأثیر بگذارند. این ویژگی میتواند به ویژه برای افراد در معرض استرسهای مزمن یا بیماران آسیبپذیر مفید باشد.
۴. افزایش توده عضلانی و بهبودی پس از بیماری
کشک به دلیل داشتن پروتئین کامل و زودجذب، یک ماده غذایی ایدهآل برای حمایت از سنتز پروتئین عضلات (MPS) است. مصرف آن پس از ورزش میتواند به ترمیم و رشد بافت عضلانی کمک کند. علاوه بر این، در دوران نقاهت پس از بیماری یا جراحی، بدن به پروتئین و مواد مغذی بیشتری برای بازسازی بافتها، تقویت سیستم ایمنی و بازگشت به حالت عادی نیاز دارد. کشک با تأمین پروتئین باکیفیت، کلسیم، فسفر و سایر ریزمغذیها، میتواند روند بهبودی را تسریع کرده و از تحلیل عضلانی پیشگیری کند.
۵. سلامت استخوانها و دندانها
ترکیب کلسیم و فسفر به نسبت مناسب در کشک، همراه با وجود ویتامین K ۲ در برخی انواع آن (به ویژه اگر از شیر حیوانات علفخوار تهیه شده باشد)، این ماده را به یک حافظ عالی برای سلامت استخوانها و دندانها تبدیل کرده است. این ترکیبات با همکاری یکدیگر، رسوب کلسیم در بافت استخوانی را افزایش و دفع آن از بدن را کاهش میدهند.
نحوه مصرف و ملاحظات
مصرف روزانه: مقدار مناسب مصرف بستگی به سن، جنس و سطح فعالیت دارد، اما به طور کلی ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری کشک خشک یا ½ تا ۱ لیوان کشک مایع در روز توصیه میشود.
تنوع در مصرف: میتوان کشک را به صورت مستقیم، مخلوط با آب یا دوغ، به عنوان سس سالاد، در سوپ، آش، یا به همراه غذاهای اصلی مصرف کرد.
احتیاط: به دلیل محتوای بالای سدیم در برخی انواع کشکهای صنعتی، افراد مبتلا به فشارخون بالا یا نارسایی کلیوی باید در مصرف آن احتیاط کرده و از انواع کمنمک استفاده کنند. همچنین افرادی که به لبنیات حساسیت دارند، باید با احتیاط مصرف کنند.
کیفیت: تا حد امکان از کشکهای پاستوریزه و معتبر استفاده کنید یا کشک محلی را از منابع مطمئن تهیه و قبل از مصرف به خوبی بجوشانید تا از خطر آلودگیهای میکروبی در امان بمانید.
کشک فراتر از یک چاشنی یا غذای سنتی، یک ابرغذای مقوی و همهکاره است که علم امروز، بسیاری از خواص مورد احترام گذشتگان را تأیید کرده و ابعاد جدیدی از فواید آن را آشکار ساخته است. از تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با رادیکالهای آزاد تا حمایت از عضلات و استخوانها و کمک به بهبودی بدن، کشک میتواند یک مکمل ارزشمند در رژیم غذایی روزانه باشد.
با این حال، باید به خاطر داشت که هیچ ماده غذایی به تنهایی معجزه نمیکند. فواید واقعی کشک در چهارچوب یک رژیم غذایی متعادل، متنوع و سالم و همراه با یک سبک زندگی فعال به بهترین شکل ظاهر میشود. بنابراین، با آگاهی از خواص این نعمت طبیعی و گنجاندن متعادل آن در سبد غذایی، گامی مؤثر در راستای ارتقای سلامتی و تندرستی بردارید.
منبع: صدآنلاین
