گرمای شدید و خشکسالی، تبخیر آب در دریاچه وان را افزایش داد
در برخی ایستگاههایاندازهگیری، میزان بارش سالانه به کمتر از نصف میانگین معمول رسیده است. خشکسالی شدید ادامه دارد و این امر باعث کاهش سطح آب، افت منابع آب شیرین و آشکار شدن سازههای تاریخی در اطراف دریاچه شده است.
عصرترکیه-تغییرات اقلیمی جهانی، افزایش دما و کاهش بارشها باعث شدت گرفتن تبخیر و کاهش سطح آب در دریاچه وان، بزرگترین دریاچه ترکیه شده است. کارشناسان هشدار میدهند که روند از دست رفتن منابع آبی در این حوضه، بسته به سرعت ادامه دارد.
به گزارش آناتولی، طبق دادههای ثبتشده، در حالیکه در سالهای گذشته میزان تبخیر در دریاچه وان حدود ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیمتر بود، امسال این رقم به دلیل گرمای بیسابقه به بیش از ۲۰۰۰ میلیمتر رسیده است. این افزایش تبخیر در کنار کاهش بارندگیها باعث شده سطح آب دریاچه در بخشهای مختلف چندین متر پایین برود و در نقاط متعددی میکروبیولیتها (ساختارهای سنگی زیستی) از زیر آب بیرون بیایند.
در شهرستان تاتوان از توابع استان بیتلیس، عقبنشینی آب موجب آشکار شدن بقایای سازههای باستانی، اسکلهها و حتی قبرهایی شده که سالها زیر آب بودند. تصاویر ثبتشده با پهپاد از منطقه بشتاش در روستای آباداغ، ساختارهای تاریخی پدیدار شده را نشان میدهد.
“دریاچه وان به طور مداوم در حال از دست دادن مساحت خود است”
پروفسور فاروک علاالدیناوغلو، عضو هیئت علمی گروه جغرافیا در دانشگاه وان یوزونجو ییل، با اشاره به تغییرات اقلیمی گسترده در این حوضه گفت:«در گذشته میزان تبخیر بین ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیمتر بود، اما اکنون از ۲۰۰۰ میلیمتر فراتر رفته است. به این ترتیب، مقدار آبی که از طریق بارش وارد سیستم میشود، کمتر از آبی است که تبخیر میشود. در نتیجه، دریاچه وان بهطور مداوم از مساحت خود میکاهد.»
او افزود: «بارشها هم از نظر مقدار و هم از نظر نوع تغییر کردهاند؛ بارشهای برفی اکنون بیشتر به صورت بارانهای سیلآسا و فصلی رخ میدهند. این امر باعث شده که جریان آب ورودی به دریاچه کاهش یابد و روند از دست رفتن آب ادامه پیدا کند.»
کشف آثار تاریخی زیر آب
به گفته این استاد دانشگاه، با عقبنشینی آب، آثار تمدنهای کهن که در سواحل دریاچه ساخته شده بودند، اکنون آشکار شدهاند:«دریاچه وان در گذشته میزبان تمدنهایی بوده و اکنون بقایای سازهها و بندرگاههایی که در کنار آن ساخته شده بودند از زیر آب بیرون آمدهاند. این موضوع میتواند فرصتی برای پژوهشهای تاریخی و جذب گردشگر باشد، اما در عین حال نشانه روشنی از تخریب محیطی ناشی از تغییرات اقلیمی است.»
“خشکسالی بسیار جدی ادامه دارد”
پروفسور نجمالدین الماشتاش، رئیس دانشگاه بیتلیس ارن، نیز هشدار داد:«در برخی ایستگاههایاندازهگیری، میزان بارش سالانه به کمتر از نصف میانگین معمول رسیده است. خشکسالی شدید ادامه دارد و این امر باعث کاهش سطح آب، افت منابع آب شیرین و آشکار شدن سازههای تاریخی در اطراف دریاچه شده است.»
او تأکید کرد که در صورت تداوم خشکسالی، مناطق بیشتری از زیر آب خارج خواهند شد و افزود: «ضروری است باستانشناسان و مورخان این مناطق را بررسی کنند تا آثار تاریخی شناسایی و برای حفاظت و استفاده گردشگری ثبت شوند.»
لزوم تحقیقات علمی گستردهتر
پروفسور مهمت دمیرتاش، استاد تاریخ در دانشگاه بیتلیس ارن، نیز گفت:«در منطقه بشتاش، جایی که اکنون قبور نمایان شدهاند، در گذشته روستا و محل زندگی مردم بوده است. با بالا آمدن سطح آب، روستا به نقطهای بالاتر منتقل شد. اکنون لازم است این مناطق تحت حفاظت قرار گیرند تا برای نسلهای آینده حفظ شوند. بررسی دقیقتر توسط مورخان هنر و باستانشناسان اهمیت فراوانی دارد.»
کارشناسان تأکید میکنند اگر روند گرمایش جهانی و کاهش بارندگیها ادامه یابد، عقبنشینی دریاچه وان و آسیب به اکوسیستم منطقه در سالهای آینده تشدید خواهد شد.
